Ödeme Gücü Oranı ve Nasıl Hesaplanır

Ödeme gücü oranı, işletmeler ve yatırımcılar için son derece önemli olan bu önemli göstergelerden biridir. Bir şirketin uzun vadeli taahhütlerini yerine getirme kapasitesini değerlendirerek, sık kullanılan bu gösterge yatırımcılara yatırım risklerini azaltmada yardımcı olur. Yatırımcılar, ödeme gücü oranını kullanarak, yatırım kararlarının karlılık hedefleriyle uyumlu olmasını sağlayarak daha yüksek fiyat değerleme şansına sahip hisse senetlerini seçebilirler.

Ödeme gücü oranını, türlerini ve hesaplama formülünü ayrıntılı olarak görelim.

Ödeme Gücü Oranı Nedir?

Ödeme gücü oranı, bir şirketin uzun vadeli yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesini değerlendiren finansal bir göstergedir. Yaklaşan borç sorumluluklarını yerine getirmek için nakit akışı yaratma konusundaki yeterliliğini ortaya koymaktadır. Bu oran, bir işletmenin finansal refahının anlaşılmasını sağlar ve yatırımcıların, yöneticilerin ve hissedarların karlılığı daha etkili bir şekilde ölçmelerine yardımcı olur. Ödeme gücü oranı birkaç unsuru birleştirir ve tipik olarak bir şirketin uzun vadede karlılığını sürdürme kapasitesini değerlendiren kapsamlı bir analize dahil edilir.

Gerçek nakit akışı, öncelikle ödeme gücü analizinde sadece net gelirden ziyade dikkate alınmalıdır. Şirketler gerçek finansal kapasitelerini amortisman ve maliyet gibi unsurları göz önünde bulundurarak değerlendirirler. Ek olarak, uzmanlar ödeme gücünü değerlendirirken sadece bir şirketin kısa vadeli yükümlülüklerinden ziyade tüm finansal taahhütleri göz önünde bulundururlar.

Ödeme Gücü Oranlarını Anlama

Ödeme gücü oranı, bir şirketin uzun vadeli ödeme gücünü ve kârı sürdürme yeteneğini değerlendirmek için kullanılan bir ölçüdür. Bu oranlar, amortisman ve diğer nakit dışı giderler gibi şeyleri göz önünde bulundurarak ödeme gücünü değerlendirir ve bir şirketin hayatta kalma kabiliyetinin daha kesin bir resmini verir. 

Ödeme gücü oranları, bir şirketin finansal durumunu ve gerçek nakit akışını dikkate alarak uzun vadede ödeme gücünü sürdürme yeteneğini kapsamlı bir şekilde değerlendirir. Onlara daha yakından bakalım.

• Uzun Vadeli Ödeme Gücü Oranı 

Bu ödeme gücü oranı, bir şirketin nakit akışı yaratma ve yalnızca kısa vadeli borçlara odaklanmak yerine uzun vadeli yükümlülüklerini yerine getirme yeteneğini değerlendirir. Bir ödeme gücü oranı, bir şirketin uzun vadeli borç ve ilgili faiz ödemeleri de dahil olmak üzere tüm yükümlülükleri göz önünde bulundurarak uzun vadede finansal taahhütlerini yerine getirme kapasitesini kapsamlı bir şekilde değerlendirir. Basit bir ifadeyle, şirketin uzun vadeli yaşayabilirliğini, uzun vadeli borcu ödeme kapasitesine ve bu borcun parasal etkisine bakarak değerlendirir.

• Kısa Vadeli Ödeme Gücü Oranı 

Şirketin nakit, alacak hesapları ve envanter gibi mevcut varlıklarını, ödenecek hesaplar ve kısa vadeli borçlar gibi kısa vadeli yükümlülüklerini karşılamak için nakde dönüştürme yeteneğini ölçer.

• Sigortacılıkta Ödeme Gücü Oranı

Bir şirketin finansal istikrarını ve olumsuz koşullara dayanma yeteneğini ölçer. Bir sigorta şirketinin finansal sorumluluklarını yerine getirme ve piyasa istikrarını koruma yeteneği, bu oranlar kullanılarak düzenleyiciler, poliçe sahipleri ve diğer paydaşlar tarafından değerlendirilir.

Ödeme gücü oranları endüstriler arasında farklılık gösterir. Bu nedenle, sigorta şirketleri de dahil olmak üzere bir şirketin ödeme gücü oranını rakiplerine kıyasla değerlendirmek çok önemlidir. Bu karşılaştırma araştırması, bir şirketin ödeme gücü oranının endüstri standartları ve normlarıyla nasıl karşılaştırıldığı hakkında temel bilgiler verir ve finansal durumunun daha net bir resmini sunar.

Ödeme Gücü Oranları Listesi

Ödeme gücü oranının birkaç türü vardır:

• Uzun vadeli borç-özkaynak oranı;
• Toplam borç-özkaynak oran;
• Borç oranı;
• Finansal kaldıraç;
• Mülkiyet oranı.

#1. Uzun Vadeli Borç-Özkaynak Oranı

Uzun vadeli borç-özkaynak oranı, bir şirketin kullandığı kaldıraç derecesini değerlendirmek için bir ölçüttür. Bu oranı hesaplamak için, şirketin uzun vadeli borcunu ortak ve tercih edilen hisse senedinin birleşik değerine bölün. Uzun vadeli borç-özkaynak oranını belirlemek için denklem aşağıdadır:

Uzun vadeli borç-özkaynak oranı = Uzun vadeli borç / (Adi hisse senedi + İmtiyazlı hisse senedi)

Gelecekteki riskleri anlamak ve nakit akışlarının azalması durumunda şirketin borcun faizini ödeyebilmesini sağlamak için hesaplanır.

Daha büyük bir uzun vadeli borç-özkaynak oranı, bir şirketin iflas etme riskini artırır. Faiz oranları yükseldiğinde, bir şirketin nakit akışı önemli ölçüde oynaklığa maruz kaldığında veya borç taahhütlerini karşılamak için çok az parası olduğunda, bu risk daha önemlidir. Bu gibi durumlarda daha büyük oran, şirketin gelecekteki finansal zorluklarını vurgulamaktadır.

Uzun vadeli borç-özkaynak oranı, bir şirketin kaldıraç derecesini rakiplerininkiyle karşılaştırmak ve şirketin kaldıracının makul olup olmadığını değerlendirmek için kullanılabilir. Bununla birlikte, standart borç-özkaynak oranı, bir işletmenin finansal sağlığının daha eksiksiz bir endeksini sunar, çünkü hem uzun vadeli hem de kısa vadeli borcu dikkate alır. Bir kuruluşun yakında olgunlaşacak ve yalnızca uzun vadeli borç-özkaynak oranı tarafından yakalanmayan önemli miktarda borcu olduğunda önemlidir. 

#2. Toplam Borç-Özkaynak Oranı

Borç-özkaynak oranı (Debt-to-Equity Ratio İngilizce veya D/E oranı), bir şirketin varlıkları hakkında sahip olduğu borç seviyesini gösteren bir ölçüdür. Tutar, şirketin toplam borcunun hissedar özkaynaklarına bölünmesiyle belirlenir. 

Daha yüksek bir D/E oranı, şirketteki özsermayeden daha fazla borcu ifade eder, çünkü kaynaklarının çoğu borç servisine doğru gitmektedir. İşletmenin finansal taahhütlerini yerine getirmesini zorlaştırabilir.

Bir şirketin borç-özkaynak oranını hesaplamanın formülü şöyledir:

Borç-özkaynak oranı = Borç ödenmemiş / Özkaynak

Borç-özkaynak oranı hem kısa vadeli hem de uzun vadeli borçları içerir. Kısa vadeli borç, birkaç aydan 6-12 aya kadar değişen daha kısa bir geri ödeme süresine sahip borçlanmaları temsil eder. Uzun vadeli borç, özkaynak hissedarlarının uzun bir süre boyunca işletmeye yatırım yapmalarını ifade eder.

D/E oranı formülünün yardımıyla, yatırımcılar ve işletme sahipleri, kısa vadeli borç ve uzun vadeli borç olarak sınıflandırılan borç oranını daha iyi anlayabilir. Bir şirketin borç-özkaynak (D/E) oranı yüksek olduğunda, borçlarını geri ödemekte zorlanabileceğini düşündürmektedir. Bu nedenle, toplam D/E oranı, bir şirketin genel finansal sağlığını değerlendirmeye yardımcı olur.

#3. Borç Oranı

Bir şirketin borç oranı, kredi finansmanı ve varlıklarıyla ilgili olarak kredilere ne ölçüde bağlı olduğu hakkında bilgi verir. Şirketin toplam yükümlülüklerinin varlıklarına bölünmesiyle belirlenir. Daha yüksek bir borç oranı, borç finansmanına daha önemli bir güven olduğunu gösterir. Borç oranları, bireylerin, şirketlerin ve hükümetlerin finansal sağlığını değerlendirmek için kullanılabilir.

Diğer muhasebe oranlarında olduğu gibi, yatırımcılar ve alacaklılar borç oranını belirlemek için bir şirketin birincil finansal tablolarını değerlendirir. Bu oran, şirketin genel finansal sağlığını ve borç taahhütlerini yönetme yeteneğini değerlendirmelerine yardımcı olur. Borç oranı, paydaşların bir şirketin nakit akışına olan güvenini daha iyi takdir etmelerine yardımcı olabilir.

Borç oranı aşağıdaki gibi hesaplanır:

Borç oranı = Toplam Borç / Toplam Varlıklar

Toplam borç, bir şirketin borç oranını belirlemek için toplam varlıklara bölünür. Toplam borç, banka kredileri ve kredi kartları gibi mevcut ve gelecekteki yükümlülükleri içerir. Öte yandan, toplam varlıklar, sabit kıymetler, cari varlıklar ve maddi olmayan duran varlıklar gibi çeşitli kategoriler içerir.

#4. Finansal Kaldıraç

Finansal kaldıraç, bir şirketin daha fazla para kazanmak için daha fazla varlık satın almak için ödünç alınan parayı stratejik olarak kullanmasını ifade eder. Ödünç alınan para şirket için bir borç olmasına rağmen, borç verene gelir sağlar. 

İşletmeler gelecekteki faydalarını veya karlarını artırmak için finansal kaldıraç kullanırlar. Elde edilen varlıkların beklenen getirisinin, paranın ödünç alınmasıyla ilgili faiz veya diğer ücretlerden daha büyük olacağı gerçeğinden yararlanırlar. İşletmeler bu strateji ile finansal performanslarını artırabilir ve bu da hissedar servetini artırabilir.

• Finansal kaldıraç nasıl hesaplanır?

Finansal kaldıraç, kaldıraç oranları olarak bilinen bir dizi oran kullanılarak çeşitli hesaplamalarla değerlendirilebilir. Bu oranlar, şirketin farklı varlıklara ilişkin borç miktarını değerlendirir. Borç-özkaynak ve borç-varlık oranları en popüler iki finansal kaldıraç oranıdır.

•  Finansal kaldıraç neden önemlidir?

Finansal kaldıraç, yatırımcılara potansiyel olarak getirilerini artırmalarına izin veren fırsatlar sunar. Ancak, bu fırsatlar potansiyel risklerle birlikte gelir. Yeni yatırımcıların kaldıraç kavramını anlamaları ve potansiyel olumsuzlukları tanımaları önerilir.

Yatırımcılar, varlıklarından yararlanarak nakitlerinin potansiyel getirilerini artırabilirler. Bir yatırım beklendiği gibi performans göstermediğinde kaldıracın kayıpları ve karları büyütebileceğini anlamak önemlidir. 

#5. Mülkiyet Oranı

Bu oran, bir şirketin sahiplerinin finanse ettiği toplam varlıklarının oranını ölçer. Mülkiyet oranı, mal sahiplerinin şirkette sahip oldukları mülkiyet veya hisse derecesini, özkaynaklarını toplam varlıklarla karşılaştırarak belirler.

Mülkiyet oranı, bir şirketin varlıklarının dış borçtan ziyade ihraç edilmiş özkaynak payları açısından bileşimini vurgular ve bir şirketin sermaye yapısının istikrarı hakkında fikir verir.

Bu katsayı aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır:

Mülkiyet Oranı = Sahiplerin Fonu / Toplam Varlıklar

Mülkiyet oranıyla, hissedarların özkaynaklarının işletmenin toplam varlıklarına göre oranı değerlendirilebilir.

Ödeme Gücü Oranları Örneği

Amazon’un 2022 yılının üçüncü çeyreği itibariyle finansal durumu yukarıda gösterilmiştir. Amazon, 30 Eylül 2022 itibariyle 428 milyar dolardan fazla değere sahip varlıklara sahip olduğunu bildirdi.

Amazon’un finansal istikrarı hakkında daha fazla bilgi edinmek için borç-özkaynak oranını bir önceki yıldan cari yıla karşılaştırabilirsiniz. Toplam borç finansal tabloda gösterilmemekle birlikte, toplam özkaynakların toplam varlıklardan düşülmesiyle hesaplanabilir (her ikisi de raporda listelenmiştir). 

Her yıl için karşılık gelen oranlar aşağıdaki gibidir:

• 282.304 USD / 138.245 USD (2021 D/E Oranı) = 2.04
• 290.873 USD / 137.489 USD (2022 D/E Oranı) = 2.12

Bu hesaplamalar, Aralık 2021’in sonundan Eylül 2022’nin sonuna kadar finansal riskte küçük bir artış olsa da, Amazon’un uzun vadeli ödeme gücünün iyileştiğini gösteriyor. Şirketin borç-özkaynak oranı marjinal olarak artmıştır, bu da bilançosundaki özkaynağa göre daha büyük miktarda borç olduğunu göstermektedir, bu da bunu göstermektedir.

Farklı bir örnek, borç-varlık oranının (Debt-to-Assets Ratio İngilizce veya D/A oranı) da yükseldiği Amazon’dur. Bu sonuç, şirketin özkaynaklara göre daha fazla borç aldığı göz önüne alındığında beklenmedik bir durum değildir. Sonuç olarak, borç ve toplam varlıklar arasındaki ilişkinin, diğer tüm değişkenlerin aynı kalması koşuluyla değişmesi beklenmektedir.

• 282.304 USD /420.549 USD (2021 D/A Oranı) = 0.67
• 290.873 USD / 428.362 USD (2022 D/A Oranı) = 0.68

Amazon’un borç-varlık oranı 0.67 idi, yani varlıklardaki her 1 dolar için borç 0.67 doları finanse etmek için kullanıldı. Şirketin varlıklarının neredeyse %67’sinin borçla finanse edildiğini gösteriyor. 

Borç-varlık oranı, borçtaki mütevazı bir artış nedeniyle 0.68’e değişti, bu da şirketin varlıklarının %68’inin artık borçla finanse edildiği anlamına geliyor. Bu küçük dalgalanmalar genellikle gereksizdir, ancak yatırımcılar uzun vadeli eğilimlere veya bir dönemden diğerine ani değişikliklere özellikle dikkat etmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Aşağıda, yeni yatırımcıların ödeme gücü oranı hakkında sorduğu sorulardan bazıları verilmiştir.

Ödeme Gücü Oranları Nedir?

Ödeme gücü oranları, bir şirketin finansal refahını değerlendirmede hayati öneme sahiptir. Ödeme gücü oranlarının likidite oranlarından farklı olduğunu belirtmek önemlidir, çünkü ikincisi bir şirketin uzun vadeli borç yükümlülüklerinden ziyade kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirme kabiliyetine odaklanır.

Ödeme Gücü Ve Likidite Oranları Arasındaki Fark Nedir?

Bir şirketin uzun vadeli taahhütlerini yerine getirme ve borcunu geri ödeme kapasitesini analiz ederek, ödeme gücü oranları öncelikle şirketin uzun vadeli yaşayabilirliğini ve finansal sağlığını değerlendirir. Öte yandan, likidite oranı, şirketin kısa vadeli finansal durumuna, özellikle de acil finansal yükümlülükleri yerine getirme ve mevcut operasyonlar için yeterli nakit akışını sürdürme kabiliyetine odaklanmaktadır.

Ödeme Gücü Oranı Nasıl Hesaplanır?

Herhangi bir yatırımcı, finansal tablolarından temel bilgileri elde ederek bir şirketin ödeme gücü oranlarını belirleyebilir. 

Ödeme gücü oranı formülü aşağıdaki gibidir:

• Borç-varlık oranı, şirketin toplam borcunun toplam varlıklarına bölünmesiyle hesaplanır.
• Borç-özkaynak oranı, şirketin toplam borcunun toplam özkaynağına bölünmesiyle elde edilir.

Ödeme Gücü Borçla Aynı Mıdır?

Aynı olmasalar da, ödeme gücü ve borç iç içe geçmiştir. Bir şirketin ödeme gücü, borçlarını ne kadar iyi ödeyebileceğini ölçer. Bununla birlikte, uzun vadede, bir işletmenin yükümlülüklerini takip etmesi ve vadesi geldiğinde uzun vadeli borcunu ödeyip ödeyemeyeceğini belirlemesi çok önemlidir.

Yüksek Ödeme Gücü Oranı Iyi Mi?

Bir şirket, ödeme gücü oranı yüksekse, genellikle olumlu bir işaret olan daha iyi bir uzun vadeli finansal konumdadır. Aşırı yüksek ödeme gücü oranı, şirketin mevcut düşük maliyetli kredi çözümlerini tam olarak kullanmadığını gösterebilir. İşletmenin özkaynak finansmanına aşırı derecede bağımlı olduğunu ve kredi finansmanı yoluyla gelişme ve genişleme beklentilerini atladığını gösterebilir.

Sonuç

Sonuç olarak, ödeme gücü oranları, bir şirketin uzun vadeli finansal sağlığı ve borçlarını ödeme kabiliyeti hakkında temel bilgiler sunar. Yüksek ödeme gücü oranı, daha yüksek istikrar ve ekonomik krizlere dayanma kabiliyetini gösterir. 

Bununla birlikte, anormal derecede yüksek bir ödeme gücü oranı, borç finansmanının tam potansiyeliyle kullanılması gerektiğini ve böylece genişleme şansını sınırladığını gösterebilir. Yüksek operasyonel verimlilik ve yüksek ödeme gücü oranı arasında bir denge kurmak çok önemlidir. Yatırımcılar ve paydaşlar, ödeme gücü oranlarını ve diğer finansal parametreleri değerlendirerek riskleri kavrarken akıllıca kararlar alabilirler.